Dubbele octrooiering: één octrooi om ze allemaal te beheersen

Wanneer u een octrooi aanvraagt, vraagt u om iets krachtigs: een exclusief recht op uw uitvinding voor maximaal twintig jaar. Die exclusiviteit is de beloning voor het openbaar maken van uw idee. Tegelijk bevat het octrooisysteem ingebouwde grenzen om het evenwicht te bewaren. Een van die essentiële grenzen is dat één enkele uitvinding niet mag leiden tot meerdere octrooien die de bescherming onredelijk verlengen. Dit staat bekend als het verbod op dubbele octrooiering (double patenting).

Zowel het United States Patent and Trademark Office (USPTO) als het Europees Octrooibureau (EOB) passen dit principe toe, zij het op verschillende manieren. Het USPTO verbiedt dubbele octrooiering expliciet, terwijl het EOB via het nationale recht van zijn lidstaten hetzelfde resultaat afdwingt. Het doel is echter identiek: voorkomen dat octrooihouders hun monopolie langer rekken dan redelijk is.

Wat betekent dubbele octrooiering?

In zijn eenvoudigste vorm betekent dubbele octrooiering dat u niet twee octrooien kunt krijgen voor dezelfde uitvinding. Het is te vergelijken met het tweemaal vergrendelen van dezelfde deur met dezelfde sleutel en hetzelfde slot: eenmaal vergrendeld is de deur al beschermd. Een tweede slot voegt in dat geval niets toe.

Twee octrooien voor één uitvinding zouden octrooibureaus belasten met dubbele examinatie, onzekerheid creëren voor concurrenten en aanvragers toelaten de handhavingstermijnen strategisch te manipuleren. Daarom handhaven zowel het USPTO als het EOB deze regel, ook al verschillen hun benaderingen.

Hoe het USPTO omgaat met dubbele octrooiering

Het Amerikaanse octrooisysteem onderscheidt twee vormen van dubbele octrooiering:

• Dubbele octrooiering van dezelfde uitvinding: wanneer twee aanvragen exact hetzelfde onderwerp claimen.

• Dubbele octrooiering op basis van obviousness: wanneer de tweede aanvraag niet octrooieerbaar onderscheidend is ten opzichte van de eerste, bijvoorbeeld bij een kleine of voorspelbare wijziging.

De eerste vorm kan niet worden verholpen: identieke uitvindingen kunnen simpelweg geen twee octrooien krijgen.

De tweede vorm kan daarentegen worden opgelost via een terminal disclaimer: een juridische verklaring waarin wordt vastgelegd dat het latere octrooi op hetzelfde moment vervalt als het eerdere en onder hetzelfde eigenaarschap blijft.

Dit mechanisme voorkomt dat aanvragers hun monopolieperiode verlengen, terwijl legitieme varianten of verbeteringen binnen dezelfde eigendomsstructuur kunnen blijven bestaan.

Hoe het EOB dubbele octrooiering benadert

Het Europees Octrooibureau hanteert een strengere en meer rechtlijnige aanpak. Het onderzoekt of de conclusies van een latere aanvraag hetzelfde onderwerp bestrijken als die van een eerdere aanvraag. Is dat het geval, dan worden de conclusies van de latere aanvraag zonder meer geweigerd.

In tegenstelling tot de Verenigde Staten bestaat er in Europa geen procedure vergelijkbaar met een terminal disclaimer. Het standpunt van het EOB is duidelijk: eenmaal een uitvinding is geclaimd en verleend, kan datzelfde onderwerp niet opnieuw worden geclaimd, zelfs niet in een verwante aanvraag.

Dit zorgt ervoor dat de octrooibescherming in Europa duidelijk, voorspelbaar en eindig blijft.

Waarom deze regel belangrijk is

Het octrooisysteem berust op evenwicht. In ruil voor een tijdelijk monopolie maakt de uitvinder de uitvinding openbaar, zodat anderen er na afloop van het octrooi vrij op kunnen voortbouwen.

Als aanvragers onbeperkt vervolgaanvragen, afsplitsingen of minimale varianten zouden kunnen indienen, zouden zij hun bescherming in feite kunnen “evergreenen”, door exclusiviteit te verlengen of onzekerheid te creëren over het moment waarop rechten daadwerkelijk aflopen. De regels rond dubbele octrooiering zijn precies bedoeld om dat te voorkomen. Ze zorgen ervoor dat concurrenten en het publiek na afloop van de octrooilooptijd met vertrouwen gebruik kunnen maken van de uitvinding.

In de Verenigde Staten wordt dit evenwicht bewaakt via terminal disclaimers. In Europa gebeurt dat via de striktere regel: één octrooi per uitvinding. In beide gevallen is het onderliggende principe hetzelfde.

Samengevat

Dubbele octrooiering is geen louter procedurele formaliteit, maar een hoeksteen van de billijkheid van het octrooisysteem.

• Nieuwheid en inventiviteit zorgen ervoor dat u niet kunt octrooieren wat al bekend is.

• Het verbod op dubbele octrooiering zorgt ervoor dat u uw eigen rechten niet langer kunt rekken dan hun rechtmatige duur.

Of het nu gaat om de flexibiliteit van het USPTO of de strengheid van het EOB, de boodschap is universeel: één uitvinding, één octrooi, één looptijd.